Veelgestelde vragen

De spits wordt steeds drukker en vervoerders proberen de kosten te beperken door materieelinzet af te stemmen om de verwachte vervoersvraag. Deze planning gaat niet altijd goed waardoor minder materieel wordt ingezet dan nodig is. Ook groeit het aantal reizigers op sommige trajecten zo hard dat vervoerders soms achter de feiten aanlopen. Rover wil daarom voortdurend in kaart brengen welke treinen overvol zijn. Met deze cijfers hopen wij te kunnen zorgen dat deze overvolle treinen waar mogelijk door vervoerders verlengd worden zodat de reiziger weer voldoende ruimte heeft. Als treinen niet verder verlengd kunnen worden helpen meldingen over volle treinen ons bij de lobby bij de overheid voor uitbreiding van de infrastructuur zodat meer treinen kunnen rijden.

Meldingen worden, afhankelijk van het aantal klachten, door ons periodiek doorgegeven aan de betreffende vervoerder. Daarnaast gebruiken wij de meldingen om de overvolle trajecten aan de kaak te stellen. Bijvoorbeeld bij de politiek of via de media.

Rover kan niet garanderen dat er actie wordt ondernomen op de meldingen. Wel hebben wij de afgelopen jaren diverse keren gezien dat NS op basis van onze klachten over volle treinen meerdere treinen verlengde.

Ook heeft de vele aandacht voor de volle treinen vanuit de media ervoor gezorgd dat de politiek een einde heeft geëist aan de overvolle treinen. NS heeft mede hierdoor extra treinen aangeschaft en in een aantal Sprinters is een deel van de 1^e klas zitplaatsen vervangen door 2^e klas zitplaatsen. Melden heeft dus zin! Wel hebben wij veel klachten nodig om goed aan te kunnen tonen dat een traject overvol is. Dat betekent dus dat één keer klagen vaak niet genoeg is: is je trein iedere dag vol, laat het ons dan net zo vaak weten!

Er bestaat geen wettelijke norm die bepaalt dat een trein “vol” is. NS hanteert wel normen bij de planning. Veel mensen denken dat een trein vol is op het moment dat er geen zitplaats meer is. Dit is niet altijd zo, in sommige gevallen is het de bedoeling van de vervoerder dat meerdere mensen moeten blijven staan.

Sprinter treinen, die bedoeld zijn als een metro-achtige stoptrein voor korte trajecten, hebben bijvoorbeeld bewust meer ruimte voor staplaatsen. Officieel zou hier vier man staand per vierkante meter acceptabel zijn, al zet NS zelf in op twee man per vierkante meter. Helaas worden dergelijke treinen in de praktijk niet uitsluitend op korte stukjes ingezet. NS experimenteert ook met inrichting van treinen die het reizen voor staande reizigers comfortabeler maakt. Zo zijn er zogenaamde stits, kussens die tegen de wand zijn aangebracht waartegen de reizigers staand kunnen leunen.

Ook reizigers beleven treinen verschillend. De ene reiziger rekent op een zitplaats, de ander vindt het acceptabel voor een korte rit om te staan. Hierdoor zal de ene reiziger een trein ook sneller als vol ervaren als de ander. Daarom vragen we je bij het melden van een volle trein indien mogelijk ook foto’s mee te sturen. Ook bij een trein die officiële niet “vol” is, kan het zijn dat mensen zich niet goed vast kunnen houden of gewoon zeer oncomfortabel vervoerd worden. Door beeldmateriaal kunnen wij dit laten zien aan de betrokken partijen.

In vervoerconcessies worden afspraken gemaakt met vervoerders over het aantal zitplaatsen. Zo moet NS voor haar concessie voor het hoofdrailnet voldoen aan de prestatie-eis zitplaatskans in de spits. Het percentage reizigers dat in de spits de gehele reis met NS (dus inclusief overstappen) heeft kunnen zitten moet voldoende hoog zijn. NS moet boven een bodemwaarde scoren (94,3%) anders volgt een boete. Uiteraard is het de bedoeling dat de prestaties op dit gebied beter zijn dan deze bodemwaarde en ook steeds beter worden. Daarom worden de resultaten elk jaar bekeken en wordt door de overheid de streefwaarde steeds wat hoger gezet. In 2017 behaalde NS in de spits een zitplaatskans van 95,0%. Voor het jaar 2019 is de streefwaarde 95,5%.

De kans op een zitplaats is dus best groot. Toch zien wij op sommige trajecten structureel volle treinen. Daarom hebben we dit meldpunt. Ook vinden we dat niet alleen naar de gemiddelde zitplaatskans voor alle reizigers moet worden gekeken maar ook naar de prestaties van NS per traject.

Achteraf wordt op basis van OV-chipkaartgegevens berekend hoe groot de zitplaatskans voor de gehele reis voor alle reizigers is geweest. Daarbij wordt er vanuit gegaan dat reizigers zelf zorgen dat ze zich goed spreiden over een trein en dus niet allemaal bij de trap instappen en niet doorlopen in de trein. Bij de prestatie-indicator “zitplaatskans in de spits” telt elke reiziger die moest staan even zwaar. Het maakt dus niet uit of een reiziger 5 minuten moest staan of 30 minuten. Bij het plannen van treinen houdt NS er wel rekening mee dat 30 minuten staan als hinderlijker wordt ervaren dan 5 minuten staan.

Middels rekenkundige modellen wordt het verwachte reizigersaantal zo precies mogelijk ingeschat. In deze modellen houden vervoerders rekening met gegevens van conducteurs, reizigerstellingen, OV-chip gegevens, prognoses van de reizigersgroei, vakantieperiodes, etc. Helaas kloppen deze prognoses niet altijd en worden ze bijgesteld na meldingen van dit meldpunt, klachten bij de vervoerder of meldingen van conducteurs. Dit leidt jammer genoeg lang niet altijd direct tot langere treinen. Vervoerders passen zo’n zes keer per jaar de prognoses en de dienstregeling aan. Hierdoor duurt het soms enkele maanden voordat reizigers verbetering zien. Rover dringt er op aan om knelpunten met te korte treinen sneller op te lossen.

Het gebeurt ook regelmatig dat de vervoerder zelf kiest om een te korte trein in te zetten. Bijvoorbeeld omdat de vervoerder op basis van de prognoses verwacht dat reizigers na één of twee haltes wel allemaal kunnen zitten. De vervoerder accepteert dan dus dat op het eerste deel van het traject structureel een aantal reizigers moeten staan. Soms is dit een manier om kosten te besparen, soms is het ook een bewuste keuze omdat het materieel bijvoorbeeld in de andere richting harder nodig is omdat daar het aantal reizigers nog hoger is.

Een andere oorzaak van overvolle treinen is dat door de afgepaste planning er soms weinig speelruimte zit in de treinen om reizigerspieken op te vangen die zich plots aandienen. Denk bijvoorbeeld aan een introductiedag van een Hogeschool, een verstoring of een omreisadvies in verband met werkzaamheden. Zeker bij korte treinen buiten de Randstad kan een klein aantal extra reizigers al snel voor een overvolle trein zorgen. Rover pleit er daarom voor het aantal zitplaatsen in de trein niet te krap te plannen.

Over het algemeen proberen vervoerders het aantal zitplaatsen wel uit te breiden bij grote evenementen. Soms worden zelfs extra treinen ingezet. Omdat er dan vaak in korte tijd erg veel reizigers zijn leiden evenementen, ondanks de extra inzet vaak toch tot volle treinen. Vervoerders zijn hierbij ook afhankelijk van evenementen organisatoren dat ze tijdig hun evenement aanmelden.

De planning van het treinmaterieel kan in theorie nog zo goed zijn, in de praktijk gaat het in de uitvoering soms anders. Storingen op het spoor zorgen er nogal eens voor dat er ander materieel komt voorrijden dan gepland was en ook kan de eerste trein na een storing flink vol zijn.

NS laat wel eens in antwoord op klachten weten nu eenmaal aan de maximumcapaciteit te zitten. In de spits rijden inderdaad veel treinen op maximale lengte terwijl ze vol zijn. Om meer capaciteit te bieden, zouden simpelweg meer treinen moeten rijden. Op meerdere trajecten passen echter geen extra treinen meer in de dienstregeling of betekent dit dat andere treinen langzamer moeten rijden omdat er te weinig passeermogelijkheden zijn waar snelle Intercity’s regionale Sprinters kunnen inhalen. Op dergelijke trajecten zal de infrastructuur moeten worden uitgebreid. Rover pleit daarom al jaren bij de politiek voor uitbreiding van het spoornet.

Soms kunnen treinen wel worden verlengd maar kan dat op dat traject niet vanwege de beperkte perronlengte van (sommige) stations waar gestopt moet worden. Een relatief goedkope oplossing is om de perrons op deze stations te verlengen. Rover lobbyt hiervoor bij ProRail en bij de politiek.

Vervoerders zetten buiten de spits niet altijd aan de maximumcapaciteit, er wordt een zorgvuldige planning gemaakt om te zorgen dat er niet teveel materieel rijdt. Te veel materieel betekent namelijk extra kosten voor het gebruik van de infrastructuur, voor onderhoud van het materieel maar ook voor personeel. Op langere treinen zitten namelijk meer conducteurs. Door deze “passende” planning kan de materieelinzet soms gewoon te zuinig blijken (zie ook: Waarom zijn de treinen soms zo vol). Rover pleit er bij vervoerders voor buiten de spits treinen niet te kort te maken. Reizigers moeten buiten de spits gewoon kunnen rekenen op een zitplaats.

Jazeker! Zo weten wij dat alle meldingen die NS via Twitter over volle treinen binnenkrijgt bijhoudt en gebruikt om de materiaalinzet eventueel aan te passen. Blijf dus vooral volle treinen melden! Ook via de klantenservice en het eigen personeel houdt NS dit bij.

Dit meldpunt is een andere manier een klacht over volle treinen te melden. Daarbij is ons meldpunt bruikbaar voor klachten over alle spoorvervoerders. Door de goede vindbaarheid van ons meldpunt door (decentrale) overheden en de media kunnen binnengekomen klachten bij meerdere partijen terechtkomen.

Tenslotte experimenteren vervoerders met het daadwerkelijk meten van de drukte in de trein via sensoren. Zo meet NS op steeds meer trajecten het gewicht van de trein (per bak). Dit is mogelijk door meetpunten op het spoor. Op basis hiervan kan NS een schatting maken van de drukte in de trein.

Via die meldpunt kun je zien welke treinen de laatste tijd erg druk zijn. In de NS Reisplanner staat daarnaast voor NS treinen een drukte-indicator op basis van de vervoersprognoses. Dit wordt weergegeven door 1, 2 of 3 poppetjes. Een rood uitroepteken naast de poppetjes geeft aan dat er een kortere trein rijdt dan gepland. Hierdoor kan het mogelijk drukker zijn dan verwacht.

Bij sommige treinen kun je in de NS reisplanner (alleen in de mobiele versie) ook de verwachte drukte per rijtuig zien. In deze zogenaamde zitplaatszoeker wordt met een kleurcode (groen, oranje, rood) onder de afbeelding van het treintype de verwachte drukte aangegeven. Zo kun je dus zien of je beter voorin of achterin kunt instappen. Je moet hiervoor in het reisadvies de specifieke trein aanklikken.

Dit kan momenteel alleen bij treinen waarvan het gewicht per rijtuig onderweg wordt gewogen en is dus afhankelijk van de beschikbaarheid van meetpunten. Deze meetpunten liggen niet op alle trajecten. De aangegeven drukte is een schatting op basis van het gemeten gewicht van de trein in de laatste 3 maanden gecombineerd met meetgegevens over deze periode van de OV-chipkaart en in de toekomst mogelijk ook camerabeelden. Op trajecten waar niet wordt gemeten of waar een andere trein dan normaal wordt ingezet wordt de zitplaatszoeker niet getoond.

Houd tijdens drukte rekening met uw medereiziger. Blokkeer geen plaatsen met tassen en laptops. Sommige reizigers moeten een hele reis blijven staan omdat zij het lastig vinden een ander te vragen de tas weg te halen.

Soms ontstaat een drukteprobleem door slechte spreiding in de trein, tram, metro of bus. Ga dus vooral op zoek naar een rustiger deel van de trein, tram of metro, vaak helemaal voor- of achterin. Loop in de bus zo veel mogelijk door naar achteren.

Blijf overvolle treinen vooral melden via dit meldpunt. Daarnaast kun je ook melden via Twitter bij NS (@NS_online) of het twitter account van de regionale vervoerder. Je kunt bij NS drukte ook melden in de Reisplanner Xtra app.

Zeker. Je kunt bij dit meldpunt volle treinen van alle vervoerders melden.